COVID-19 – praca lekarza dentysty podczas pandemii
Od grudnia ubiegłego roku jesteśmy świadkami walki społeczeństwa na całym świecie z bardzo groźnym, nieznanym przeciwnikiem, czyli koronawirusem Covid-19. Walka ta jest o tyle trudna, gdyż mamy do czynienia z nieznanym zagrożeniem, które bardzo szybko przenosi się drogą kropelkową. W tym trudnym czasie nadzwyczajne środki ostrożności obowiązują zwłaszcza personel służby medycznej, w tym stomatologów i innych pracowników asystujących przy wykonywaniu zabiegów stomatologicznych, bowiem w ich trakcie istnieje zwiększone ryzyko infekcji. W naszym artykule pragniemy zaprezentować ogólne zasady związne z higieną i zapewnieniem bezpieczeństwa, zarówno personelowi medycznemu jak również pacjentom, do których należy zastosować się w czasie pandemii Covid-19.
Rekomendacje PTS nas czas trwania epidemii Covid-19
Ścisłe prezydium Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, przy współpracy ze Stomatologicznym Centrum Transferu Technologii NZOZ Akademickiej Polikliniki Stomatologicznej UM Wrocław oraz zewnętrznymi ekspertami opracowało rekomendacje w formie zaleceń i algorytmów postępowania.
Takie wytyczne są wskazówkami dla stomatologów, dzięki którym zostanie zminimalizowane ryzyko infekcji. Należy mieć na uwadze, że konkretna decyzja dotycząca danego przypadku jest podejmowana bezpośrednio przez lekarza prowadzącego, który odpowiada za leczenie w porozumieniu z pacjentem lub jego opiekunem prawnym.
Jak powinien być przygotowany gabinet stomatologiczny i pracujący w nim personel?
Osoby powyżej 60. roku życia lub z chorobami układu krążenia, nadciśnieniem, chorobami układu oddechowego i/lub cukrzycą powinny (jeśli jest to możliwe) pracować w trybie zdalnym. W przypadku, gdy home office jest niemożliwe to zaleca się przeprowadzanie u wszystkich osób pracujących w gabinecie codziennego pomiaru temperatury ciała termometrem bezdotykowym oraz 1 raz w tygodniu należy złożyć deklarację epidemiologiczną. Istotne jest, aby cały personel medyczny oraz administracyjny obiektu został odpowiednio przeszkolony, a zatem konieczne jest zapoznanie go z aktualnymi procedurami dotyczącymi zagadnień ochrony przed wirusem SARS CoV-2 (Covid-19).
Ponadto, w gabinecie powinny zostać powieszone lub udostępnione w widocznym miejscu numery telefonów do:
– powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej,
– firmy wykonującej transport sanitarny pacjentów z podejrzeniem infekcji koronawirusem SARS CoV-2 [Covid-19] (lista z OW NFZ),
– oddziału zakaźnego lub obserwacyjno-zakaźnego.
Osoby pracujące w danej instytucji powinny mieć ze sobą szybki kontakt, np. drogą telefoniczną czy internetową (popularne komunikatory), dzięki czemu umożliwione zostanie przekazywanie najpilniejszych wiadomości.
W gabinecie konieczne jest wyznaczenie i odpowiednio oznakowanie punktów, w których pracownicy i pacjenci (lub osoby im towarzyszące) mogą myć i dezynfekować ręce. Przypominamy, iż czynności te pozwają zapobiegać przenoszeniu się wirusa.
Personel gabinetu powinien także prowadzić rejestr osób wchodzących.
Jak należy się umówić na wizytę stomatologiczną?
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS) zapisy powinny być przyjmowane telefonicznie lub online. Raczej odradza się rejestrację osobistą. Pacjenci powinni skorzystać z konsultacji stomatologicznej online, lekarze są zobowiązani do wystawiania e-recept, aby jak najbardziej ograniczyć liczbę osób odwiedzających gabinet. Tradycyjne wizyty stomatologiczne są wskazane jedynie w niezbędnych sytuacjach, o których opowiemy więcej w dalszej części naszego wpisu.
Specjalista powinien odnotować w dokumentacji medycznej pacjenta udzielenie teleporady.
W trakcie rozmowy telefonicznej, mającej na celu umówienie wizyty konieczne jest przeprowadzenie wywiadu epidemiologicznego, ze szczególnym uwzględnieniem pobytu za granicą w ciągu ostatnich 14 dni. Jeśli pacjent zgłasza takie objawy jak: duszność i objawy grypopochodne (kaszel, podwyższona temperatura ciała, katar) konieczne jest przesunięcie wizyty na późniejszy termin.
Personel musi zadbać o to, aby wszystkie planowane wcześniej wizyty, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka, tj. powyżej 65. roku życia, z chorobami współistniejącymi (w szczególności choroby układu krążenia, nadciśnienie, cukrzyca), czy też u pacjentów immunoniekompetentnych, powinny zostać przeniesione telefonicznie na inny czas.
Pracę w gabinecie stomatologicznym należy tak zorganizować, uwzględniając bezpieczny margines czasu, aby w przypadku wystąpienia opóźnień w realizacji świadczeń pacjenci nie byli narażeni na dodatkowy kontakt ze sobą, np. w poczekalni. Dlatego tak ważna jest dłuższa przerwa pomiędzy kolejnymi osobami, dzięki czemu personel będzie miał czas na dokładnie zdezynfekowanie sprzętów i otoczenia oraz wywietrzenie gabinetu lekarskiego.
Procedury przy wejściu do gabinetu
Wszystkie osoby przekraczające próg gabinetu stomatologicznego powinny zdezynfekować ręce. Kolejno odbywa się kontrola epidemiologiczna w izolowanym pomieszczeniu, która polega na bezdotykowym pomiarze temperatury ciała oraz wypełnieniu obowiązkowej deklaracji epidemiologicznej. Gdyby lekarz miał jakiekolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia pacjenta to zalecane jest odroczenie jego wizyty na 14 dni.
W przypadku gdy z konsultacji stomatologicznej muszą skorzystać dzieci/osoby niepełnoletnie lub wymagające osoby towarzyszącej – także ta osoba musi przejść opisaną wcześniej procedurę. Warto pamiętać, iż pacjentowi może towarzyszyć wyłącznie jedna osoba. W wyjątkowych okolicznościach jest dopuszczalna obecność dodatkowego opiekuna (np. asysta medyczna).
WHO zaleca, aby osoby przebywające w pomieszczeniu lub też stojące w kolejce zachowywały odstęp od siebie wynoszący od 1 metra do ok. 2 metrów.
Środki bezpieczeństwa w poczekalni/rejestracji/ w gabinecie – tylko niezbędne wyposażenie gabinetu
Pracownicy przychodni powinni zadbać o to, aby w rejestracji medycznej możliwe było zachowanie bezpiecznej odległości od pacjenta (minimum 1 m), dobrym rozwiązaniem jest także montaż przezroczystych płyt pleksiglasowych.
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami ograniczone zostało także wyposażenie gabinetu, bowiem w gabinecie i w rejestracji powinny pozostać jedynie te sprzęty i akcesoria, z których personel na bieżąco korzysta, pozostałe należy uprzątnąć (schować lub przykryć jednorazowymi foliami i/lub serwetami).
Na czas pandemii Covid-19 poleca się usunięcie wszelkich ulotek, prasy, podkładek pod myszki. Ponadto należy zaprzestać działalności kącików zabaw dla dzieci.
Personel powinien używać ochraniaczy foliowych na czujniki rentgenowskie, ssaki, rękawy stomatologiczne, spluwaczki, uchwyty lampy przy unicie.
Bardzo istotne jest, aby każdorazowo dezynfekować wszelkie: powierzchnie płaskie, komputery, w szczególności klawiatury i myszki w gabinecie zabiegowym, dbać o gruntowną dezynfekcję lampy unitu,
Po każdej wizycie pacjenta należy dezynfekować klamki drzwi, pochwyty, przyciski, itp.
Niezbędna jest także sterylizacja wszystkich instrumentów, które były wykorzystywane w trakcie zabiegu wewnątrz jamy ustnej, dotyczy to np. końcówek turbinowych, prostnic i kątnic stomatologicznych.
Do dezynfekcji należy użyć środków antyseptycznych o odpowiednim stężeniu roztworu, zawierających m.in. także alkohol etylowy i alkohol izopropylowy.
Dezynfekcja rąk i powierzchni płaskich – co należy wiedzieć?
Należy mieć na uwadze, że powinno się dezynfekować suche ręce, nie mogą być one wilgotne, gdyż wtedy płyn dezynfekcyjny zostanie rozcieńczony, czynność tę należy wykonywać nie krócej niż przez 30 sekund.
Naukowcy wykazali, że wirus ma zdolność przetrwania na twardych powierzchniach (plastik, metal/stal polerowana) nawet do 3 dni w temperaturze pokojowej i środowisku wilgotnym, dlatego należy zadbać o staranne odkażanie takich powierzchni w gabinecie oraz zaleca się utrzymywanie w nim jak najbardziej suchego powietrza – dobrze, aby w pomieszczeniach znajdowały się specjalne filtry oczyszczające powietrze.
Środki ostrożności przed zabiegiem i w trakcie zabiegu
Pacjent powinien przez rozpoczęciem leczenia przepłukać jamę ustną roztworem 1% nadtlenku wodoru, 0,2% roztworem jodopowidonu lub alkoholowym roztworem 0,2% chlorheksydyny.
Lekarz stomatolog jest zobowiązany do przyjmowania jedynie pacjentów, którzy kwalifikują się do grupy osób pilnie potrzebujących pomocy, są to m.in. osoby, które mają m.in. zmiany nowotworowe, potencjalnie nowotworowe, bólowe na błonach śluzowych, martwicze zapalenie dziąseł, zespół perio-endo, trepanację komory zęba, nacięcie ropnia okołowierzchołkowego lub przyzębnego, ekstrakcja zęba z bólem lub będącego przyczyną ropnia, zaopatrzenie pacjentów pourazowych (urazy zębów i/lub tkanek miękkich).
Ponadto, można przyjmować pacjentów wymagących leczenia w trybie przyspieszonym, dotyczy to m.in. usunięcia torbieli, doraźnego zaopatrzenia z zakresu stomatologii zachowawczej (utracone wypełnienie powodujące ostre brzegi korony zęba, utracony opatrunek), leczenia endodontycznego (utracony opatrunek, zakończenie leczenia), protetycznego (uszkodzenia uzupełnień stałych i ruchomych) i ortodontycznego (utrata zamka, uszkodzenie ligatury, uszkodzenie łuku, utrata retencji).
W trakcie leczenia stomatolog powinien, jeśli jest to możliwe, używać koferdamu oraz wysokociśnieniowego ssaka, gdyż w ten sposób ogranicza się rozprowadzanie areozoli.
W pozostałych sytuacjach nie wymagających natychmiastowej interwencji stomatologa poleca się przesunięcie zabiegu do czasu polepszenia sytuacji epidemiologicznej.
Jak należy chronić personel przed potencjalną infekcją?
Zgodnie z zaleceniami opracowanymi przez WHO personel medyczny musi używać zestaw PPE (personal protective equipment; ŚOI – środki ochrony indywidualnej), podczas kontaktu z pacjentami z ryzykiem zakażenia COVID-19: artykuły ochraniające drogi oddechowe: maski wysoce filtrujące N95 o standardzie Filtring Face Piece 2 (FFP2) lub 3 (FFP3); w przypadku braku półmasek FFP2/FFP3 zaleca się stosowanie zwykłych maseczek chirurgicznych. Stomatolog na podstawie wcześniej przeprowadzonego wywiadu i oceny stanu zdrowia pacjenta podejmuje ostateczną decyzję, jakie środki ostrożności muszą zostać podjęty w danym przypadku.
Warto zaznaczyć, iż noszenie maski jest zwłaszcza zalecane osobom, które mają infekcję układu oddechowego (kichanie, kaszel), gdyż w ten sposób zostaje minimalizowane ryzyko zakażania osób zdrowych drogą powietrzną. Maska ma także inne, bardzo ważne zadanie, bowiem u wszystkich pacjentów chroni ich przed niekontrolowanym dotykiem własnymi palcami twarzy.
Personel gabinetu w czasie wykonywania swoich obowiązków nie musi stale nosić masek ochronnych ani w kombinezonów ochronnych.
Pracownicy gabinetu stomatologicznego mogą także nosić następujące środki chroniące wybrane części ciała:
– okulary i przyłbica ochronna – poniżej linii brody. Elementy te muszą być indywidualnie dostosowane do twarzy pracownika oraz tworzyć całość z noszoną półmaską/maseczką chirurgiczną;
– wodoodporny ochronny fartuch medyczny z długim rękawem oraz jednorazowe czepki;
– standardowe rękawiczki, zakrywające nadgarstek i mankiety fartucha.
Należy pamiętać, iż ogromne znaczenie ma kolejność zakładania poszczególnych elementów wchodzących w skład zestawu PPE. Pierwszą czynnością jest dezynfekcja rąk, następnie należy założyć fartuch jednorazowy. Kolejno personel zakłada maskę wysoce filtrującą, maskę chirurgiczną, gogle ochronne lub przyłbicę (przyłbica zachodząca do linii brody), na końcu ma miejsce założenie rękawiczek (zwracamy uwagę, aby rękawice zakrywały nadgarstki oraz mankiety fartucha).
Równie istotne jak zakładanie akcesoriów ochronnych jest ich ściąganie, jeśli nie zachowa się ostrożności to w momencie, gdy na powierzchni PPE znajduje się materiał zakaźny może dojść do infekcji. Wszystkie sprzęty jednorazowe zaraz po zdjęciu należy wyrzucić do kosza na odpady zakaźne.
Sprzęty wielorazowe przed kolejnym użyciem muszą zostać odpowiednio zdezynfekowane.
Na zakończenie pragniemy zapewnić pacjentów, iż mimo zaleceń Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego na temat przyjmowania pacjentów zwłaszcza w trybie pilnym, to także inne cierpiące osoby, mogą liczyć na pomoc doraźną.
# wyposażenie gabinetu # koronawirus # Covid-19 # gogle ochronne # rękawiczki # przyłbica # maska chirurgiczna # maska wysoce filtrująca # fartuch jednorazowy # dezynfekcja rąk # zestaw PPE # pomoc doraźna
Leave a reply →
Leave a reply