Ślina – najważniejsze informacje na jej temat
Nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak istotny wpływ na zdrowie zębów ma ślina. Skład śliny to przede wszystkim woda (w 99%), ale najważniejsze dla ochrony zębów są znajdujące się w niej (w tym 1%) składniki organiczne i nieorganiczne, dzięki którym mamy piękny uśmiech. Dlaczego ślina jest tak ważna i jakie są funkcje śliny – o tym możecie przeczytać w najnowszym wpisie. Zapraszamy do zapoznania się z nim!
Wydzielanie śliny
Produkcja śliny odbywa się w trzech parach dużych gruczołów ślinowych tzw. śliniankach (ślinianki przyuszne, ślinianki podżuchwowe, ślinianki podjęzykowe) oraz przez szereg drobniejszych gruczołów ulokowanych w błonie śluzowej jamy ustnej. Człowiek wytwarza około 1,5 litra śliny dziennie, choć zmienia się to w zależności od spożywanych pokarmów oraz ich właściwości. Na wydzielanie śliny mają wpływ różne okoliczności, np. standardowe wydzielanie wynosi około 0,33-0,55 mln/min, podczas snu jest to około 0,05 ml/min, w stanie spoczynku gruczoły produkują około 0,4 ml/min, a po stymulacji układu nerwowego (np. na widok jedzenia lub też w trakcie żucia) ilość produkowanej śliny wzrasta aż do 2,5 ml/min.
Skład śliny
Tak jak wspominaliśmy na początku, ślina to w 99% woda, pozostały, 1% to niezbędne dla zdrowia jamy ustnej oraz układu pokarmowego związki organiczne i nieorganiczne: kationy wapnia, sodu, potasu oraz magnezu, a także opiorfina, która ma właściwości przeciwbólowe, defensyna i hiastyna uniemożliwiają rozwój grzybów oraz bakterii, białka enzymatyczne i nieenzymatyczne.
Wśród związków nieorganicznych szczególną rolę odgrywają aniony węglanowe i fosforanowe, gdyż mają one właściwości buforujące, utrzymują pH na stałym poziomie, ograniczając proces demineralizacji szkliwa.
Funkcje śliny
Rola śliny jest nierozerwalnie związana z jamą ustną i procesami w niej zachodzącymi. To właśnie tutaj odbywa się obróbka i wstępne trawienie pokarmów. Ślina nie tylko nawilża pokarm, ale także powoduje jego wstępne trawienie (zapoczątkowuje trawienie węglowodanów i lipidów) oraz zabezpiecza zęby przed szkodliwym działaniem drobnoustrojów, tym samym zapobiega rozwojowi próchnicy. Ponadto, ślina nawilża jamę ustną oraz ułatwia ruchy języka podczas mówienia oraz żucia. Pokarm, który został poddany działaniu śliny jest lepki, miękki, staje się on w łatwą do połknięcia, miękką grudkę, dzięki czemu zmniejsza się prawdopodobieństwo zakrztuszenia się czy uszkodzenia przełyku przez twarde kęsy. Nie zapominajmy również o tym, iż to właśnie dzięki ślinie możemy odczuwać różne smaki. Dopiero po zwilżeniu pokarmu kubki smakowe są w stanie odróżnić smak słony, słodki lub kwaśny. W ten sposób działa zarówno zawarta w ślinie woda, jak i enzymy trawienne, które ułatwiają ponadto dalsze trawienie posiłków w układzie pokarmowym. Ślina bierze także udział we wchłanianiu niektórych leków oraz jest drogą eliminacji szkodliwych substancji z organizmu.
Ślina jest również odpowiedzialna za neutralizację kwaśnego odczynu płytki nazębnej, przez co zęby zostają ochronione przed tak groźną chorobą, jaką jest próchnica. Ślina pomaga w oczyszczaniu jamy ustnej – wypłukuje z niej resztki pokarmów, dzięki czemu nie rozwijają się w niej bakterie. Lekarze przypominają i zachęcają, iż jeśli nie mamy możliwości umycia zębów tuż po posiłku, to powinniśmy sięgnąć po bezcukrową gumę do żucia, gdyż żucie przez około 20 minut pobudza ślinianki do zwiększonej produkcji śliny.
Ślina może być wykorzystywana jako materiał diagnostyczny do oznaczania stężenia: hormonów steroidowych (kortyzol, progesteron, estriol, estradiol, testosteron) leków (benzodiazepiny, teofiliny, cyklosporyny) oraz w toksykologii do oznaczania stężenia metali: litu, kadmu, galu. Na jej podstawie można stwierdzić lub wykluczyć, czy dana osoba prowadziła pojazd w stanie nietrzeźwym (korelacja między stężeniem alkoholu w ślinie i w surowicy), pozwala również wykryć obecność narkotyków (kokaina). W niektórych chorobach nowotworowych w ślinie są obecne specyficzne markery komórek nowotworowych jamy ustnej (w raku jajnika marker CA 125 w ślinie wykazuje większą specyficzność niż w surowicy).
Brak śliny, czyli niebezpieczna kserostomia
Osoby odczuwające długotrwały stan suchości jamy ustnej, spowodowany zmniejszeniem lub całkowitym zaprzestaniem produkcji śliny przez gruczoły, cierpią na chorobę zwaną kserostomią. Jej przyczynami mogą być: przewlekłe przyjmowanie leków zaburzających pracę ślinianek, chemioterapia, choroby naczyń krwionośnych oraz cukrzyca. Kserostomia rozpoznamy po trudnościach z mówieniem i jedzeniem, zaburzeniach w odczuwaniu smaków, pacjenci mogą także krępować się nieprzyjemnym zapachem z ust. Objawem kserostomii są także trudno gojące się owrzodzenia, a także zaawansowana próchnica. Zdiagnozowana kserostomia jest leczona przez przyjmowanie leków stymulujących wydzielanie śliny. Środki te bazują na różnych składnikach i powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb chorego. Bardzo istotne przy wyborze leku jest rozpoznanie przyczyny. W zaawansowanym stadium tej choroby lekarze podają sztuczne zamienniki śliny.
# ślina # funkcje śliny # skład śliny # zdrowie zębów # próchnica
Leave a reply →
